Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου, τη διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορά το πρόσωπό του ή την περιουσία του. Η επιμέλεια περιλαμβάνει τη διαχείριση των τρεχόντων καθημερινών ζητημάτων του παιδιού και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του.

Σύμφωνα με τον νέο νόμο 4800/2021, για την συνεπιμέλεια, οι γονείς μετά το διαζύγιο ή την ακύρωση του γάμου ή τη λύση ή ακύρωση του συμφώνου συμβίωσης ή τη διακοπή της συμβίωσης των συζύγων ή των μερών του συμφώνου συμβίωσης και εφόσον ζουν και οι δύο, εξακολουθούν να ασκούν υποχρεωτικά από κοινού και εξίσου τη γονική μέριμνα. Κατά παρέκκλιση δε των ανωτέρω, οι γονείς μπορούν με έγγραφο βεβαίας χρονολογίας να ρυθμίζουν διαφορετικά την κατανομή της γονικής μέριμνας, ενώ σε περίπτωση διαφωνίας τους, αποφασίζει το Δικαστήριο.

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1515 του Αστικού Κώδικα, όπως αντικαταστάθηκε με
τον άνω νόμο και ο πατέρας του παιδιού, το οποίο γεννήθηκε εκτός γάμου και εφόσον το
έχει αναγνωρίσει εκούσια ή με αγωγή του, ασκεί αυτομάτως τη γονική μέριμνα από κοινού
και εξίσου με τη μητέρα. Όμως, στην περίπτωση που το παιδί γεννήθηκε και παραμένει
εκτός γάμου, χωρίς να έχει αναγνωρισθεί από τον πατέρα του, τη γονική μέριμνα την ασκεί
η μητέρα του.

Με τον άνω νόμο 4800/2021, θεσπίζεται το τεκμήριο ελάχιστης προσωπικής επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το ανήλικο τέκνο και το οποίο τεκμήριο ορίζεται στο 1/3 του συνολικού του χρόνου. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται η κατά το δυνατόν πιο διευρυμένη επικοινωνία του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το παιδί, με φυσική του παρουσία και διαμονή του τέκνου στην οικία του γονέα του. Σε περίπτωση που η επικοινωνία που έχει σήμερα ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το παιδί, υπολείπεται του χρόνου αυτού, έχει δικαίωμα να ζητήσει τη διεύρυνσή της κατά το μαχητό ως άνω τεκμήριο ελάχιστου χρόνου.

Με βάση το άρθρο 1532 του Αστικού Κώδικα κακή άσκησης της γονικής μέριμνας συνιστά α) η υπαίτια μη συμμόρφωση προς αποφάσεις και διατάξεις που αφορούν το τέκνο ή τη συμφωνία των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας β) η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης με τον άλλον γονέα και την οικογένειά του, γ) η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής αποφάσεως για την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει, δ) η κακή άσκηση ή η υπαίτια παράλειψη του δικαιώματος επικοινωνίας, ε) η αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλει διατροφή, καθώς και στ) η καταδίκη του γονέα με οριστική δικαστική απόφαση για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. Στις περιπτώσεις αυτές το δικαστήριο μπορεί να αφαιρέσει από τον υπαίτιο γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επιμέλεια, ολικά ή μερικά, και να την αναθέσει στον άλλον γονέα.

Συμφωνίες των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επικοινωνία με το τέκνο που έχουν καταρτιστεί μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου, δηλαδή μέχρι τις 16.09.2021, ισχύουν, εκτός αν το δικαστήριο προβεί σε διαφορετική ρύθμιση μετά από αίτηση ενός εκ των γονέων, η οποία υποβάλλεται εντός προθεσμίας δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού, προκειμένου να υπάρξει εναρμόνιση με τα νέα νομικά δεδομένα. Επιπλέον, προβλέπονται μεταβατικές διατάξεις, με τις οποίες οι προτεινόμενες ρυθμίσεις εφαρμόζονται και επί εκκρεμών υποθέσεων, εφόσον δεν έχει ακόμη εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση.

Σύμφωνα με το 1400 ΑΚ αναγνωρίζεται η δυνατότητα του συζύγου που έχει συμβάλλει στην επαύξηση της περιουσίας του άλλου καθ’ οποιοδήποτε τρόπο να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης που προέρχεται από δική του συμβολή.

Κατά το εδ. β της παρ. 1 του αρ. 1400 ΑΚ δημιουργείται μαχητό τεκμήριο ότι η συμβολή στην επαύξηση της περιουσίας του/της άλλου συζύγου ανέρχεται στο 1/3. Τούτο σημαίνει ότι μπορώ να διεκδικήσω το ποσοστό αυτό, εκτός αν αποδειχθεί ότι η συμβολή μου είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη.

Δεν υπάρχει δυνατότητα προβολής της αξίωσης μέχρις ότου η απόφαση καταστεί αμετάκλητη ή επέλθει 3ετής διάσταση. Περαιτέρω, η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα παραγράφεται δύο χρόνια μετά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου, ο οποίος αρχίζει από την επομένη ημέρα, αφότου κατέστη αμετάκλητη η απόφαση που λύνει ή ακυρώνει το γάμο.

Όσο αφορά, τα ακίνητα, αναγνωρίζεται από το άρθρο 1262 αρ. 4 Α.Κ., η δυνατότητα εγγραφής υποθήκης, την οποία έχει ο κάθε σύζυγος για την απαίτησή του από την επαύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου κατά το άρθρο 1400 Α.Κ. Όσο αφορά κινητά, υπάρχει η δυνατότητα να αιτηθεί ο δικαιούχος συντηρητική κατάσχεση, πλην όμως θα πρέπει να αποδείξει υπαρκτό κίνδυνο απώλειας/διάθεσης από τον υπόχρεο.

Για τις περιουσιακές σχέσεις των συμβιούντων εφαρμόζονται οι ρυθμίσεις του ΑΚ για το γάμο, εκτός αν τα μέρη ρυθμίσουν διαφορετικά (αρ. 5 παρ. 2 Ν.4356/2016). Έτσι, μπορεί να υποστηριχθεί η θέση ότι χωρεί αναλογική εφαρμογή του αρ. 1400 ΑΚ. Ωστόσο, κατά την κρατούσα άποψη, εφαρμοστέες είναι οι διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού, ακόμα και πριν την κατάρτιση του συμφώνου (αρ. 6 του ως άνω νόμου).