α) Η συνηθέστερη, στην πράξη, περίπτωση αντίθεσης διαθήκης στα χρηστά ήθη αφορά διατάξεις υπέρ προσώπου ανήθικου ή αισχρού, με το οποίο ο διαθέτης διατηρούσε εξώγαμες ερωτικές σχέσεις. Στην περίπτωση, αυτή, η εν λόγω διαθήκη δεν κρίνεται εξαρχής «ανήθικη», αλλά απαιτείται, επιπλέον, η περιουσιακή διάθεση να πραγματοποιείται αποκλειστικά ως ανταμοιβή για τις ερωτικές σχέσεις που υπήρχαν μεταξύ του διαθέτη και του τρίτου προσώπου, είτε για τη διατήρηση τους είτε για την επανάληψη τους, κατά τρόπο προκλητικό έναντι των γενικώς αποδεκτών ηθικών αξιών και κατά αδικαιολόγητη περιφρόνηση των προσώπων της στενής οικογένειας του διαθέτη. Έτσι, για παράδειγμα, ο διαθέτης είναι ελεύθερος να συνδεθεί στη διάρκεια της ζωής του με ένα πρόσωπο εκτός της οικογένειάς του και να αφήσει σε αυτό με τη διαθήκη του το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του. Μία τέτοια διαθήκη, αρχικά, δεν είναι αντίθετη προς τους κανόνες της ηθικής. Αν όμως ο θανών συνέταξε μία τέτοια διαθήκη, επειδή το πρόσωπο αυτό τον απειλούσε ότι θα τον εγκατέλειπε σε περίπτωση που δεν του άφηνε την περιουσία του, τότε η διαθήκη αυτή αντιβαίνει στα χρηστά ήθη. Σε αντίστοιχη περίπτωση, λοιπόν, όπου ο διαθέτης άφησε όλη του την περιουσία στο τέκνο του συντρόφου, με τον οποίο διατηρούσε ερωτικές επαφές, αποκλειστικά και μόνο ως ανταμοιβή για τις ερωτικές υπηρεσίες που του παρείχε, προκειμένου ο εν λόγω σύντροφος να μην τον εγκαταλείψει, περιφρονώντας όμως έτσι τον εν ζωή αδελφό του, στο οποίο δεν άφησε τίποτα, το Εφετείο της Θεσσαλονίκης αναγνώρισε την ακυρότητα των σχετικών διατάξεων της διαθήκης, κρίνοντας ότι αυτές ήταν αντίθετες στα χρηστά ήθη, διότι έγιναν αποκλειστικά και μόνο ως ανταμοιβή του συντρόφου του θανόντος, προκειμένου αυτός να συνεχίσει να του προσφέρει τις σαρκικές του υπηρεσίες, εκδηλώνοντας όμως έτσι αδικαιολόγητη περιφρόνηση του διαθέτη έναντι της οικογένειας του.

β) Άλλη κατηγορία συχνά απαντώμενων περιπτώσεων «ανήθικης» διαθήκης είναι όταν ο κληρονομούμενος με τη διαθήκη του εκδηλώνει αδικαιολόγητη περιφρόνηση προς τη νόμιμη οικογένεια του, γεγονός το οποίο σε συνδυασμό με τα λοιπά περιστατικά, μαρτυρά ηθική διαστροφή ή κατάπτωση του θανόντος. Στην περίπτωση αυτή, συνήθως, χωρίς εύλογη αφορμή, καταλείπεται πολύ μικρό μέρος της περιουσίας στα μέλη της οικογενείας του θανόντος. Έτσι, σε σχετική υπόθεση, όπου ο θανών άφησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του σε ένα γηροκομείο, περιορίζοντας τη σύζυγο και τα παιδιά του σε ένα πολύ μικρό μέρος αυτής, παρά το γεγονός ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του οι τελευταίοι ουδέποτε εκδήλωσαν επιλήψιμη συμπεριφορά απέναντι του, το Τριμελές Εφετείο του Ναυπλίου, αναγνώρισε την ακυρότητα της επίμαχης διαθήκης, διαπιστώνοντας την ηθική κατάπτωση και την έλλειψη φιλανθρωπικών συναισθημάτων του διαθέτη, αφού παρά το γεγονός ότι τα μέλη της οικογένειας του, ουδέποτε του είχαν δώσει οποιαδήποτε σχετική αφορμή, όσο αυτός ήταν εν ζωή – κάθε άλλο μάλιστα προσπάθησαν πολλές φορές να έρθουν σε επαφή μαζί του -, εκείνος, αφού εγκατέλειψε την οικογενειακή εστία, τους περιφρονούσε αδικαιολόγητα και εν γένει ήταν δύστροπος και προσβλητικός απέναντι τους.

γ) Άλλη περίπτωση «ανήθικης» διαθήκης αφορά διατάξεις του θανόντος, ο οποίος επιδιώκει να επηρεάσει με αυτές τη βούληση του κληρονόμου σχετικά με ζητήματα που αφορούν τον πυρήνα της προσωπικότητας του και να δεσμεύσει υπέρμετρα την ελευθερία του, όπως για παράδειγμα στην επιλογή του επαγγέλματος, ή κλάδου σπουδών, στην επιλογή συζύγου, ή τέλεση γάμου γενικώς, ή ακόμα και στην μόνιμη εγκατάσταση σε ορισμένο τόπο κλπ. Σε σχετική περίπτωση, όπου ο θανών, με τη διαθήκη του, άφηνε την περιουσία του στον γιο του, υπό την προϋπόθεση, όμως, αυτός να τελέσει γάμο και να αποκτήσει νόμιμο τέκνο, το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας αναγνώρισε την ακυρότητα των σχετικών διατάξεων της επίμαχης διαθήκης, κρίνοντας αυτές ως αντίθετες στα χρηστά ήθη, διότι με τη συγκεκριμένη προϋπόθεση που έθετε ο θανών – διαθέτης δεσμευόταν υπέρμετρα η ελευθερία του τέκνου του, σε ζητήματα τα οποία κατά τις κρατούσες στην κοινωνία περί ηθικής αντιλήψεις, εναπόκειντο αποκλειστικά στην ελεύθερη βούληση του.

δ) Πέραν των ανωτέρω κατηγοριών, αξίζει να επισημανθεί ότι κάθε περίπτωση κρίνεται από τα δικαστήρια ξεχωριστά, καθώς αποτελεί, πάντα, μια διαφορετική αλληλουχία πραγματικών περιστατικών, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην ακύρωση μια διαθήκης που υπό άλλες συνθήκες θα χαρακτηριζόταν ως έγκυρη. Ενδεικτικά, σε χαρακτηριστική υπόθεση, όπου σε πρώτο επίπεδο το περιεχόμενο της διαθήκης της θανούσας δεν παρέπεμπε σε κρίση περί της αντίθεσης αυτής στα χρηστά ήθη, τελικώς κατόπιν ελέγχου των λοιπών συγκυριών και περιστάσεων που συνόδευαν την υπό κρίση περίπτωση, η επίμαχη διαθήκη χαρακτηρίστηκε ως ανήθικη. Ειδικότερα, στην περίπτωση αυτή η θανούσα αρχικώς μοίρασε την περιουσία της μεταξύ μιας γυναίκας που την φρόντιζε έως το τέλος της ζωής της, ενός φιλανθρωπικού ιδρύματος, καθώς και δύο προσώπων με τα οποία ήταν συνδεδεμένη ηθικά (επειδή είχαν φυγαδεύσει τον σύζυγο της μετά τον πόλεμο). Εν συνεχεία, με επόμενη διαθήκη της, η θανούσα ανέτρεψε την προηγούμενη αφήνοντας το σύνολο της περιουσίας της αποκλειστικά στη γυναίκα που τη φρόντιζε έως το τέλος της ζωής της. Εν προκειμένω, το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Τρίπολης έκρινε την τελευταία αυτή διαθήκη αντίθετη προς τα χρηστά ήθη, βάσει του περιεχομένου της και των αιτιών που ώθησαν τη διαθέτιδα στη σύνταξή της. Συγκεκριμένα, δεδομένου ότι τα πρόσωπα, στα οποία είχε αφήσει αρχικά η διαθέτιδα μέρος της περιουσίας της, είχαν συνδράμει το σύζυγό της να διαφύγει την αιχμαλωσία, με αποτέλεσμα να νιώθει γι’ αυτά ευγνωμοσύνη, ενώ παράλληλα κατά τη διάρκεια της ζωής της η διαθέτιδα ασκούσε φιλανθρωπικό έργο, το δικαστήριο, εκτιμώντας το σύνολο των ανωτέρω περιστάσεων και ιδίως την επιρροή που ασκήθηκε στην διαθέτιδα από τη γυναίκα που την φρόντιζε, αναγνώρισε την ακυρότητα της τελευταίας διαθήκης, λόγω αντίθεσής της στους κανόνες της ηθικής, επικυρώνοντας κατ’ ουσίαν το περιεχόμενο της αρχικής.